Arbeidsovereenkomst, ZZP-contract of managementovereenkomst?
De keuze is niet (geheel) aan partijen!
Op 6 november 2020 heeft de Hoge Raad een belangrijk arrest gewezen dat invloed kan hebben op de manier waarop partijen een arbeidsrelatie vorm geven: als arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht. Dit kan betekenen dat een bestaande overeenkomst van opdracht (bijvoorbeeld een ZZP-overeenkomst of een managementovereenkomst) toch een arbeidsovereenkomst is. Het kan dus voor uw organisatie van belang zijn nog eens kritisch naar zulke overeenkomsten te kijken.
Totstandkoming arbeidsrelatie
Een arbeidsrelatie kan ontstaan door het sluiten van bijvoorbeeld een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht. Een overeenkomst van opdracht kan rechtstreeks met een persoon worden gesloten, of via een (management) B.V. Het is gebruikelijk dat een arbeidsovereenkomst rechtstreeks wordt gesloten met een persoon. Een arbeidsovereenkomst kenmerkt zich door:
- het bestaan van een verplichting om persoonlijk arbeid te verrichten;
- een verplichting tot het betalen van loon;
- het bestaan van een gezagsrelatie.
Voorheen speelde ook de bedoeling van partijen een duidelijke rol bij de vraag of een overeenkomst kwalificeerde als arbeidsovereenkomst. De Hoge Raad heeft nu geoordeeld dat de bedoeling van partijen géén rol van betekenis speelt bij de vraag of een overeenkomst kwalificeert als arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht.
Als ondernemer kunt u goede redenen hebben om voor een bepaalde vorm te kiezen. Met het arrest van 6 november 2020 lijkt de Hoge Raad deze keuzemogelijkheid te beperken. Indien de afspraken tussen partijen kwalificeren als een arbeidsovereenkomst, is er sprake van een arbeidsovereenkomst. Ongeacht of partijen de bedoeling hadden om iets anders af te spreken. Volgens de Hoge Raad moet dit worden getoetst aan de hand van de volgende tweetrapsraket.
Stap 1. Welke rechten en verplichtingen zijn partijen overeengekomen?
Dit kan niet uitsluitend door een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van de overeenkomst worden bepaald. Ook wordt gekeken naar hoe die bepalingen redelijkerwijs uitgelegd moeten worden en wat partijen daarbij redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan het (verschil in) niveau tussen partijen en hoeveel juridische kennis partijen hebben van belang zijn.
Stap 2. Kwalificatie arbeidsovereenkomst in de zin van de wet?
Daarna moet worden gekeken of de overeengekomen rechten en plichten voldoen aan de hierboven genoemde criteria van een arbeidsovereenkomst. De bedoeling van partijen is geen onderdeel van deze beoordeling.
Wat zijn de risico’s?
Deze ‘nieuwe’ toets van de Hoge Raad kan ertoe leiden dat een ‘werkende’ waarvan men op 5 november 2020 nog vond dat hij werkzaam was als ZZP’er, op 7 november 2020 kwalificeert als werknemer. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben: de arbeidsrechtelijke (ontslag)bescherming wordt volledig van toepassing, er kan met terugwerkende kracht een pensioenregeling van toepassing zijn, er gelden andere fiscale regels en bepaalde bestaande afspraken kunnen ongeldig zijn.
Betekent dit arrest van de Hoge Raad dat het nu niet langer mogelijk is om een bijvoorbeeld een manager in te huren op basis van een managementovereenkomst? Nee, maar er moet wel meer aandacht worden besteed aan de rechten en plichten die partijen overeenkomen om te zorgen dat deze niet kwalificeren als arbeidsovereenkomst.
Het arbeidsrecht blijft in beweging
Naast dit arrest van de Hoge Raad, heeft Minister Koolmees op 11 november 2020 een brief aan de Tweede Kamer gestuurd in reactie op adviezen die zijn uitbracht over de regulering van arbeids- en opdrachtrelaties (commissie Borstlap). De Minister kondigt hierin aan dat het komend kabinet zich zal moeten buigen over de verhoudingen tussen de vrije keuze om een arbeidsrelatie vorm te geven, het waarborgen van bescherming en een duurzaam sociaal zekerheidsstelsel.
Ook heeft de Minister aangekondigd dat de handhaving door de Belastingdienst van de vraag op welke basis een werkende werkzaam is, tot 1 oktober 2021 wordt uitgesteld, tenzij er sprake is van ‘kwaadwillendheid’. Kortom: het laatste woord hierover is nog niet gezegd. De advocaten van HerikVerhulst volgen deze ontwikkelingen op de voet. Tot die tijd zullen partijen goed moeten inventariseren of de bestaande relaties met ZZP’ers volgens de ‘nieuwe’ norm van de Hoge Raad nog altijd kwalificeert als een opdracht relatie.
Mocht u willen toetsen of uw opdrachtnemers nog wel kwalificeren als opdrachtnemers, of wilt u uw (model) overeenkomsten aanpassen aan deze nieuwe kaders? Wij denken graag met u mee!
HerikVerhulst N.V.
Sectie Arbeidsrecht:
 Mieke Bestebreurtje E-mail | Profiel 06-13762101 |  Erick Hagendoorn E-mail | Profiel 06-82360373 |  Laura Smit E-mail | Profiel 06-33793451 |
Deze publicatie heeft slechts ten doel algemene informatie te verschaffen omtrent de daarin opgenomen onderwerpen en vormt geen juridisch advies in een concrete zaak. Deze publicatie is met zorgvuldigheid samengesteld, maar
HerikVerhulst N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de inhoud van deze publicatie. Aansprakelijkheid kan uitsluitend worden aanvaard voor concrete op verzoek uitgebrachte juridische adviezen.